کرسی آزاد اندیشی با موضوع حجاب اجباری یا اختیاری؟

در تاریخ 98/11/26 کرسی آزاد اندیشی با موضوع حجاب اجباری یا اختیاری؟وحضور اساتید ، طلاب ، کادر و دانش آموختگان در سالن اجتماعات مدرسه برگزار گردید.

استاد داور، آقای سید مصطفی ابراهیمی در ابتدای بحث به تاریخچه حجاب اجباری و اختیاری پرداختند؛ حجاب قبل از انقلاب به شکل اختیاری بود. حجاب اجباری در ایران از سال ۱۳۶۲ و توسط مجلس شورای اسلامی با تصویب قانون مجازات اسلامی، برای عدم رعایت حجاب در معابر عمومی و تعیین مجازات عملی صورت گرفت. سال ۶۲ قانونی در زمینه لزوم رعایت حجاب اسلامی وجود نداشت. اولین قانونی که در خصوص پوشش زنان به تصویب رسید، ماده ۱۰۲ قانون تعزیرات بود که بعدها به صورت تبصره‌ای به ماده ۱۴۱ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ ملحق شد.

به موجب ماده ۱۴۱ قانون مجازات اسلامی، هر کس عملا در انظار، اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی کند علاوه بر کیفر عمل به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا ۷۴ ضربه شلاق جریمه می‌شود و اگر مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نباشد ولی عفت عمومی را جریحه‌دار کند فقط به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود و در تبصره همان ماده آمده‌است: زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند به حبس از ۱۰ روز تا دوماه یا از ۵۰ هزار تا پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.

در شانزدهم اسفند ۱۳۵۷ امام خمینی در جمع طلاب قم بیان کرد: زنان اسلامی باید با حجاب اسلامی بیرون بیایند. زن‌ها می‌توانند در کارهای اجتماعی شرکت کنند ولی با حجاب اسلامی.

قانون راهکارهای اجرایی گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در ۱۳ دی ۱۳۸۴ در دولت محمود احمدی‌نژاد به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.در برابر این کنش ها در سال بهمن 96مردم اعتراض کردند،جنبشی که از سوی گروه های فمنیستی و… صورت گفته بود و این اعتراضات در پی برداشتن حجاب خانم ویدا موحدی در تهران اتفاق افتاد.

استاد موافق آقای مهدی ملکی در پاسخ به پرسش آیا حجاب از منظررفتاری واجب معرفی شده ؟ بیان کرد: در دین اسلام تک تک احکام نورانی اسلام برای سعادت بشر برنامه ریزی شده و هر کس به آن ملتزم گردد رستگاری برای او تضمین می شود و یکی از آن دستورات نورانی اسلام برای زنان که موجب کرامت و احترام زن است مساله حجاب می باشد و با رعایت آن زن به رشد و تعالی و قرب الهی دست می یابد.

آزادی های مطلق و بی قید و بند زن را به صورت یک کالای تجاری درآورده و از آن بهره وری می کنند به گونه ای که اصل کرامت و انسانیت زن زیر سوال می رود. بر طبق آیات حجاب ، زنان بایستی از خمار، روسری بلند و حلباب که همان لباس سرتاسری است به عنوان حجاب استفاده کنند و با این کیفیت در جامعه ظاهر شوند.

استاد مخالف حجاب اجباری ،آقای حمید شهسواری در ابتدای بیانات خود چهار مقدمه را برای کرسی های آزاد اندیشی مطرح نمودند؛ مقدمه اول این که طرفین باید خالی الذهن از هر تصور و علمی نسبت به موضوع باشند.مقدمه دوم : در این کرسی ها  باید مطالب به صورت آزادانه بیان گردد. مقدمه سوم؛ دلیل مخالفت به صورت مجازی است و لزوما فرد مخالف ، به حقیقت به مخالفت نمی پردازد. مقدمه چهارم؛ پذیرفتنی است که هر انسان غیر معصومی ممکن است دچار خطا و اشتباه شود.

اینکه قالب و فرم خاصی برای حجاب در دین وجود دارد آقای ملکی  اظهار  داشتنند: کیفیت و جزییاتی برای پوشش ذکر نشده است اما آن چه وارد شده است این است که تحریک آمیز و جذاب نباشدو جلب توجه نامحرم نکند.وی هم چنین در پاسخ به این پرسش که حجاب جزء تکالیف فردی است یا اجتماعی ؟پاسخ دادند : حجاب مساله ای شخصی است  شما می توانید پوشش زنان در مناطق مختلف ایران را در این زمینه ببینید؛ اما دارای آثار اجتماعی فراوانی است و در جائیکه زن در اجتماع ظاهر می شود به صورت اجتماعی است و باید پوشش طوری باشد که جلب نامحرمان نکند.

استاد مخالف در پی این پرسش پاسخ دادندکه؛ برای این مورد باید قائل به تفصیل شد حجاب عرفی جنبه اجتماعی  دارد و در جوامع مختلف حکومت ها برای پوشش مردم  تدابیری را در نظرگرفته اند و آن ها به صورت سلیقه ای نمی توانند در انظار عمومی به هر شکلی که خواستند ظاهر شوند.اما حجاب شرعی به صورت فردی است . کسانی که مدعی بی احترامی زنان بدون حجاب شرعی  نسبت به جامعه هستند باید پاسخ گفت بین این دو هیچ ارتباطی وجود ندارد.حتی بعضی از فقها قائل به حجاب سر نبودند و حفظ جان از واجب ترین هایی است که حجاب در برابر آن قرار نمی گیرد و اگراجبار در کار بود حفظ جان مهم تر است. بعضی از علما نیز قائل به استحباب پوشاندن موی سر بوده اند.

استاد موافق بیان کردند: چون حجاب آثار اجتماعی دارد حکومت برای آن قانون گذاری نموده است و برایش تعزیراتی را در نظر گرفته است.

استاد مخالف گفتند: حجاب عرفی را جامعه می فهمد و درک  میکند و حکومت ها در اصل پوشش دخالت کرده اند اما حجاب شرعی را مردم نمی توانند درک کنند و بالاترین دلیل هرچیزی وقوع آن است . نماز هم امری فردی است وآثار اجتماعی فراوانی دارد اما کسی در جامعه معترض به نخواندن نماز کسی نمی شود و در این زمینه روایتی نیز مبنی بر اصلاح رفتار افراد با نماز وجود دارد .

استاد موافق بیان داشتند: بسیاری از خانم ها حجاب دارند و در جامعه نیز هیچ محدودیتی ندارند بایستی مسائل انسانی را به دو دسته تقسیم نمود :مسائلی که واقعی هستند ؛ مثل بیماری ها که انسان ها  نمی توانند خودشان تصمیم گیری کنند حجاب هم یک مسئله واقعی است و سعادت فرد وا جتماع را در بردارد. و مسائلی که حقیقی نیستند و افراد خود می توانند تصمیم بگیرند.مطرح کردن حجاب اجباری مغرضانه و از طریق دشمنان وارد گردیده است و باید پرسش شود که آیا حجاب قانونی ضابطه مند است یا نه؟برای فرهنگ حجاب عمومی باید فرهنگ سازی مناسب صورت می گرفت.و چون این قانون برای مصالح عمومی در نظر گرفته شده است باید همه افراد آن را رعایت نمایند.نگاه غرب به این مساله به صورت امانیستی است  و قابل قیاس با نظام اسلامی نیست.

استاد مخالف اضافه کردند: ما از زن توقع داریم این حجاب را در همه جا داشته باشد و ملاک حجاب به زن بودن و مرد بودن و زیبایی و زشتی و… نیست و همه آن ها باید حجاب را رعایت کنند .در زمان  جامعه اولیه اسلام کنیزان حق حجاب نداشتند  و آن ها که رعایت می کردند بعضی از خلفا آنان را تنبیه می کردند چون حجاب را اجباری کردیم حرمت حجاب از بین رفت و مثل زعفران به جوی ریختن شد. وی  در ادامه افزود: دلیل فقهی برای اجبار حجاب وجود ندارد و روایتی که دلالت بر جواز نگاه به اجنبی و زن ذمی را دارد بیان می کند که اگر آن ها نهی شوند نهی نمی گردند یعنی توجهی به این مساله نمی کنند پس با توجه به این حدیث و این که خداوند می فرماید رسول فقط باید ابلاغ کند در می یابیم که حجاب در آن زمان نیز به صورت اجباری نبوده و خود ائمه نیز اجباری بر این موارد نداشته اند.

جمع بندی  استاد موافق: فقه بر اساس مصالح و مفاسد برنامه ریزی شده است و مقایسه بین احکام در این مورد صحیح نیست و چون هم جنبه فردی و هم جنبه اجتماعی دارد حکومت ها در این باب ورود کرده اند و برای آن تعزیراتی را در نظر گرفته اند.

جمعبندی استاد مخالف: وی در پایان سخنان تبعات حجاب اجباری را در موارد زیر دانست ؛ 1- ایجاد نفرت  بین افراد جامعه خصوصا زنان 2- زمینه سازی برای نفاق و با اجبار عزت و احترام اولیه حجاب از میان می رود.

جمع بندی استاد داور:جامعه دچار شکاف ارزشی گردیده است و جایگاه حقیقی ارزش ها تغییر نموده و حاکم است بنا بر تشخیص مصلحت، قانون را تغییر می دهد که جامعه به کنش سلبی رسیده یا نه؟ وباید از طریق قانونگذار و نهاد های نظر سنجی این اجبار یا اختیار اعمال شود.