عنوان برنامه: اهمیت آشنایی با هویت ایرانی- اسلامی برای دختران نوجوان

استاد مدعو: حجت الاسلام والمسلمین حمید شهسواری

دبیرعلمی: لیلا زکی لو(مشاور امور تربیتی مدرسه)

مخاطبین برنامه:طلاب و دانش آموزان

زمان و مکان اجرای برنامه:1401/02/25سالن اجتماعات مدرسه

   در ابتدا خانم زکی لو در تعریف هویت گفتند: هویت به مجموعه نگرش ها، ویژگی ها، روحیات فرد و آنچه وی را از دیگران متمایز می‌کند گفته می‌شود. هویت هر ملتی با فرهنگ آن ارتباط مستقیم دارد با توجه به اینکه جهانی شدن همه کشورها را فرا گرفته و از طرفی فرهنگ چیزی است که زنده، پویا و دائماً در حال تغییر است در این فرایند جهانی شدن اگر فرهنگ ما فقط به واسطه تقلید محض دچار مسخ شدن شود بدترین فاجعه برای یک کشور رخ داده است؛ زیرا فرهنگ یک کشور به طور کامل از بین می‌رود و محو در فرهنگ جهانی دیگر می‌شود. در ادامه می خواهیم بدانیم که ما چگونه هویت ایرانی_اسلامی خود را حفظ کنیم و در عین حال از کشورهایی که در حال جهانی شدن هستند عقب نمانیم و پا به پای آنها پیشرفت کنیم و یک ایران قوی بسازیم.

    آقای شهسواری در ادامه گفتند: انسان از روزی که خود را می‌شناسد به جایگاهی می رسد که اشراف و شهودی نسبت به خودش پیدا می کند. هر شخصی از لحظه‌ای که خودش را می‌شناسد باید حرکتی به سمت موفقیت آغاز کند به سمت رشد، کمال، ظرفیتهای خودش را پر کند و استعدادهای خودش را شکوفا کند. تنها در این صورت است که انسان هم خودش از وجود خودش لذت می‌برد و هم دیگران که برایش شخصیتی قائلند؛ زیرا حرکتی به سمت پیشرفت آغاز کرده است. این حرکت به سوی کمال و رشد تحقق پیدا نخواهد کرد مگر اینکه ما در چارچوب هویت خود این کار را انجام دهیم. یک انسان بدون هویت، بدون اعتماد به نفس و ضعیف به درجاتی از رشد و کمال نمی رسد. یکی از ویژگی های مشترک انسان های موفق هویت پذیری است و از ویژگی انسان های ناموفق هویت گریزی است. هویت یعنی چیزی که انسان با آن شناخته می شود کسی که از هویت خود فرار کند؛ یعنی از چیزی که با آن شناخته می شود فرار کرده است. هویت یعنی مجموعه بینش ها، ویژگی ها، گرایش ها، چیزی که خود واقعی مرا رو می کند. هویت من واقعیت من است کسی که از هویت خود فرار کرده نباید انتظار یک اتفاق خاصی در زندگی را بکشد چون این شخص دیگر رشد نخواهد کرد. بسیاری از افراد در جامعه هستند که هویت خود را نمی‌خواهند البته این تفکر در غرب نیز وجود دارد. فرهنگ ایرانی- اسلامی یک فرهنگ غنی است که می توان راجع به آن ساعت ها مطالعه کرد در فرهنگ ایرانی- اسلامی افراد زیادی آمده‌اند و رفته اند، ایرانیت ما یک دنیا حرف دارد، ماجرا دارد که می توان ساعت ها راجع به آن صحبت کرد چه می شود که یک نفر این فرهنگ ایرانی-اسلامی ایرانی را نمی‌خواهد؟

   زمانی که شخص با رفتار،اندیشه، کنش و مخالفت هایی که در زمینه های مختلف انجام می دهد و از ایرانی بودن خودش لذت نمی برد. دو دلیل عمده برای هویت گریزی وجود دارد.1- شخص هویت گریز فرهنگ کشور خودش را نمی‌شناسد و در این باره مطالعه ندارد. 2-سریع در ورطه اطلاعات فرهنگ غیر می‌افتد و اشراف و اطلاعات راجع به فرهنگ غیر دارد. در نتیجه کسی که  با این سبک زندگی می‌کند به هیچ جایی نمی‌رسد جوانی و فرصت های خود نیز از دست می دهد.

    در پایان نیز آقای شهسواری به سوالات و شبهات دانش آموزان در این زمینه پاسخ دادند.

در ابتدا آقای صمدی(دادستان عمومی شهرستان بویین زهرا) در مورد آسیب ها و چالش ها در خانواده صحبت کردند و عنوان کردند یکی از چالش ها در خانواده می تواند افزایش آمار طلاق در جامعه باشد، خانواده، نخستین و مهم‌ترین بستر رشد انسان است که نقش‌ها و کارکردهایش مورد توجه روانشناسان بوده است. در سایه طلاق، فرزندان ناخواسته درگیر تضادهایی می‌شوند که نه توان درک و نه تاب کنار آمدن با آن‌ها را دارند ، محرومیت فرزندان از سرپرستی مشترک پس از فروپاشی خانواده، آن‌ها را از بسیاری از مزایای خانوادگی محروم می‌کند و اثرات جبران‌ناپذیری بر آن‌ها باقی می‌گذارد.

نفوذ فرهنگی ، الگوهای نامناسب اجتماعی مانند استفاده کودکان و نوجوانان از گوشی های هوشمند و  بالارفتن توقع جوانان از زندگی در این زمینه مؤثر بوده است. همچنین کاهش امنیت اجتماعی زنان از دیگر آسیب‌ها در حوزه زنان و خانواده است، زنان و دختران نوجوان در عرصه‌های اجتماعی آسیب‌پذیر شده‌اند که موجبات تجاوز به عنف حتی در خانواده را فراهم کرده است. معضلات اقتصادی موجب شده زنان در معرض آسیب‌های ناشی از دزدی و خشونت اجتماعی قرار بگیرند.

آقای صمدی  در ادامه  گفت: تهاجم فرهنگی و نفوذ دشمن  موجب شده زنان ارزش واقعی خود را ندانند و به کالاهای تزئینی تبدیل شوند و از آنجا که زن مهره اصلی در خانواده است این موضوع موجب ازهم‌گسستگی بنیان خانواده می شود.

 در پایان ایشان اشاره کردند با توجه به این شرایط خانواده نقش بسزایی در تربیت دارد و در این راستا تربیت دینی می تواند بسیار تاثیرگذار یاشد.

فلسفه بعثت انبیاء این بوده که رنج ها را از بین ببرند بعضی ها موضع می گیرند که این دنیا جای سختی و رنج  است بله دنیا سختی، رنج، بی‌عدالتی، ظلم، مریضی، مرگ و میر و.. دارد؛  اما انسان باید یک مهارتی داشته باشد که با وجود تمام این سختی ها رنج نبرد مانند بیان حضرت زینب(س)که در پایان آن همه رنج فرمودند: ما رایتُ الّاجَمیلا چون از همان ابتدا آن دستگاه دل و قلب در مسیر شناخت و معرفت خداوند بوده است .ویژگی تمامی اولیای خدا آرامش و دوری از تمامی رنج ها و گرفتاری ها بوده است.

این آرامش در خانواده نیز تاثیر بسزایی دارد و نه تنها در خانواده بلکه موفقیت واقعی در دنیا رسیدن به آرامش و دور شدن از رنج هاست.

خداوند متعال در آیه 21 سوره مبارکه روم میفرماید: وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا… و از نشانه های او این است که برای شما از جنس خودتان همسرانی آفرید که در کنار آنها آرامش یابید …پس یکی از عواملی که موجب آرامش می‌شود خانواده است ولی صرف ازدواج و تشکیل خانواده ملاک نیست باید مهارت رسیدن به آرامش را آموخت. انسان باید طوری زندگی کند که رنج ها کاهش و از تراکم آن کم شود. انسان با توجه به عواملی مانند:حسادت، بخل، دورویی و… به خودش رنج می دهد و احوال خود را دگرگون می‌کند بنابراین نباید آن را به گردن دنیا انداخت زیرا دین هرگز بدون آرامش نبوده است.

بنابراین انسان باید پیوسته در حال تلاش و یادگیری مهارت درست زندگی کردن  و رسیدن به آرامش بوده و در زمینه مسائل روحانی اطلاعاتش را بالا ببرد تا بتواند در زندگی موفق باشد.

   ما دو گروه شیعه و سنی داریم که بین این گروه ها  اختلافاتی وجود دارد، شیعیان اعتقاد دارند که منصب امامت یک منصب ست که الهی و انتصابی می باشد  و فرد مورد نظر باید از طرف پیامبر انتخاب شود و مردم اگر اقبال کردند آن شخص به عنوان حاکم اسلامی تعیین می گردد اما اهل سنت اعتقاد دارند امامت و خلافت یک منصب عرفی است و فقط با رای و نظر مردم تعیین می شود بر اساس آنچه شیعیان اعتقاد دارد پیامبر ^{خدا صل الله علیه} و آلهدر جاهای مختلفی مثل احادیث یوم دار، ثقلین، منزلت، مدینه العلم به شایستگی و توانایی امام علی ^{علیه السلام} اشاره کرده بودند و مقام امامت و رهبری را به صورت مشخص در روز غدیر علنی کردند که در اینجا حجت بر همگان تمام شد. در میان تمامی احادیث و روایات اسلامی کمتر حدیثی را میبینیم که در واقع شهرت حدیث غدیر را دارد چون در بین علمای اهل سنت ۳۶۰ نفر در کتاب هایشان این حدیث را نقل کردند و اسناد این حدیث به ۱۱۰ تن از صحابه و ۸۴ تابعی می رسد و ۲۶ تن از علمای اهل سنت درباره اسناد و طریق این حدیث کتاب مستقل نوشتند، ۴۳ نفر از دانشمندان اهل سنت نیز این حدیث را متواتر دانستند پس بنابراین این حدیث بسیار مهمی می باشد که نمی شود به راحتی آن را کنار گذاشت و برخی توجیهات را پیرامونش قبول کرد.

   ما وقتی جامعه سیاسی مدینه را در سال های دهم و یازدهم هجرت بررسی می کنیم متوجه می شویم که درکل حجاز تعداد بسیار زیادی تحت حاکمیت اسلام در آمده بودند و ساکنان حجاز یعنی عربستان جدیدالاسلام بودند ولی چیزی که نباید از آن گذشت وجود منافقان در مدینه بود در واقع چند دسته منافق در مدینه وجود داشت که دسته اول از ساکنان مدینه بودند که نتوانسته بودند یک حاکم مشخص برای شهر خود تعیین کنند. گروه دوم کسانی از مهاجرین بودند که از همان ابتدا اسلام آورده بودند و نمی خواستند گذشته کثیف خود را پاک کنند و گروهی هم به خاطر پست و مقام اسلام آورده بودند و همیشه سعی می کردند همراه پیامبر باشند و خود را از نزدیکان پیامبر می دانستند که همه اینها جزء منافقین محسوب می‌شوند.از سوی دیگر مهاجرین قریش با بنی هاشم میانه خوبی نداشتند و به بنی هاشم حسادت می کردند یکی از دلایل عقده های درونی قریش این بود که در طول جنگهایی که مثل احد، بدر و… رخ داده قریش به دست امیرمومنان به قتل رسیده بودند که خود امیر مومنان ^{علیه السلام}  در خطبه ای از نهج البلاغه به آن اشاره می کنند : قریش انتقام تمام کینه هایی که از پیامبر داشت را از من گرفت و از فرزندان من هم خواهد گرفت در حالی که من از جانشین خدا دفاع کردم و آیا این است پاداش کسی که از جانشین خدا دفاع می‌کند.دلیل دیگر حسادت قریش این بودکه تحمل نداشت آن همه کمال را در بنی هاشم ببیند و خلافت و امامت در یک خاندان جمع شود  از طرفی فضیلتی که حضرت علی ^{علیه السلام} داشت  مورد رشک و حسد قریش بود خود حضرت علی ^{علیه السلام} هم یکی از دلایل دشمنی قریش را همین  مورد می داند و می فرمایند: به خدا قسم قریش از ما انتقام نمی گیرد جز به خاطر اینکه خداوند ما را از میان آن ها برگزید. قریش در خلافت طمع داشت و ناراحتی او از این جهت بودکه حق در دست صاحب اصلی اش قرار بگیرد و تلاش می کردند که بنی هاشم به خلافت نرسد.

   خود حضرت علی پس از روی کار آمدن عثمان این حقیقت را بیان می کنند که اینان می گفتند اگر خلافت در دست بنی هاشم قرار گیرد از اینها خارج نمی شود چون آن را حق مسلم خودشان می دانند ولی اگر از دست آنها خارج شود بین قبایل قریش دست به دست می چرخد. همچنین حضرت علی ^{علیه السلام} وقتی از سقیفه مطلع شدند که مهاجرین از بین خودشان ابوبکر را انتخاب کرده اند از کسانی که آنجا حضور داشتند سوال کرد که مهاجرین چه استدلال هایی برای انصار آوردند آنها پاسخ دادند قریش استدلال کردند که ما از درخت رسالت ایم امام علی ^{علیه السلام}  فرمودند: ازدرخت رسالت استدلال کردند ولی میوه اش را زایل  ساختند و فراموش کردند چرا که میوه درخت رسالت بنی هاشم بودند. از طرفی جنگ روانی نیز از طرف قریش بوجود آمد از جمله آنها این بود که پیامبر وقتی جو مدینه را این گونه دیدند سپاهی برای جنگ با رومیان تشکیل دادند و اسامه را فرمانده لشکر کردند که وقتی پیامبر از دنیا می رود آن‌ها در مدینه نباشند اما ابوبکر و عمر به مدینه بر می گشتند و باز به سپاه ملحق می‌شدند در همین رفت و آمدها همسران پیامبر اسرار پیامبر را به گوش پدرهایشان نجوا می کردند که مورده عتاب هم در قرآن قرار گرفتند. از دیگر کارشکنی ها این بود که در لحظه های آخر پیامبر وقتی اوضاع را دیدند که میزان سرکشی و سرپیچی  از دستورات خیلی بالاست تقاضای قلم و کاغذ کردند که جانشیشان را بازگو کنند که عمر نگذاشت و گفت که پیامبر در بستر بیماری هستند و متوجه نیستند چه می گویند که اینها نمونه هایی بود به عنوان جنگ نرم تا زمینه را برای خلافت خود فراهم کنند با وجود اینکه می دانستند کسی جز حضرت علی ^{علیه السلام} شایستگی این منصب را ندارد ولی اسلام را از مسیرش منحرف کردند.

   حضرت علی ^{علیه السلام} در خطبه ۳ نهج البلاغه می فرمایند: آری به خدا قسم خوب شنیده بودند این سخن خدا را که خانه آخرت برای مردمی است که جاهل نباشند و خوب از حفظ داشتند ولی دنیا در دیده آنها آراسته جلوه کرد و هیچگونه اعتراضی از سوی مسلمانان در نادیده گرفتن نص امیرمومنان مشاهده نکردند.  از جمله دلایل سکوت مردم را میتوان کینه ورزیدن ،حسد، مرتد شدن و دنیا گرا بودن قشری ازمردم  دانست و اینها دلایلی از مظلومیت حضرت علی ^{علیه السلام} بود که ایشان شرایط سکوت را فقط استمداد از منطق مستدل و جدال احسن در پیش گرفتند که این هم دلایلی داشت که ایشان می ترسیدند که اگر اختلاف بروز بکند کفر و جاهلیت بر می گردد و زحمات ۲۳ ساله نیز از بین می رود ایشان در جواب فاطمه زهرا ^س هم که فرمودند که چرا سکوت کردید امام پاسخ دادند: اگر من قیام کنم دیگر اشهد و ان محمد رسول الله دیگران را هم نخواهیم شنید و همین مسائل باعث سکوت حضرت شد و متاسفانه خلافت غصب شد . یکی دیگراز توجیهات حدیث غدیر از سوی ابن کثیر شامی است که می‌گوید چون حضرت علی علیه السلام در ماموریت به یمن سخت می گرفت و مانع از تصرف بیت المال می شد از او شکایت زیادی به پیامبر شد پیامبر هم وقتی می خواستند از مکه به مدینه بر گردند در غدیر بین مردم جلسه ای را تشکیل داده و خطبه ای را قرائت کردند و ساحت حضرت علی ^{علیه السلام} را از سختگیری منزه ساختند و مردم را متوجه کردند که حضرت علی ^{علیه السلام}  مقام والایی دارد تا کدورت از بین برود و فکر می کردند با این توضیحات می توانند این مسئله را پوشش دهند در حالی که این مسئله غدیر و حدیث غدیر همچون خورشید تابان می درخشد.