در ابتدای کرسی خانم مریم جهان بخش با عنوان استاد داور به تبیین موضوع کرونا پرداختند و بیان داشتند که مساله کرونا از یک مسئله پزشکی، بهداشتی، تبدیل به مسئله ای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و به تعبیری جهانی ترین مسئلة بشریت شد. یکی از حوزه هایی که امروزه مباحث و گفتگوهای بسیاری را برانگیخته است، پیامدهای شیوع کووید 19 بر دین و دینداران است و مباحث مختلفی را ایجاد کرده است. کرونا مزایا و معایبی  داراست که تاثیر بسزایی در دین داری افراد مختلف دارد.

خانم فاطمه رادپور در ابتدای مبحث بیان نمودند: با توجه به آیه 155 سوره بقره کرونا در ظاهر یک بیماری بود؛ ولی ملموس ترین اثر کرونا در حوزه مناسک دینی بود. مناسک و آیین های دینی دست کم سه نقش را برای جامعه دینی ایفا می کنند  :1-باورها و عواطف را به نحوه نمادین در حرکات اعضا و جوارح بدنی نمودار می کند.2- به مذاهب و فرق مذهبی یکپارچگی و هویت می بخشد3.- امکانی برای برون ریزی احساسات مذهبی و کسب آرامش و نشاط معنوی فراهم می آورد.کرونا در ساحت عقلانی دین این گونه بود که خدای همه دان (عالم مطلق) و خدای همه توان(قادر مطلق) یا نمی داند یا نمی تواند کرونا را بردارد.کرونا در چهار بعد دچار آسیب شد که قابل بررسی است 1- کرونا در ساحت عقلانی دین 2- کرونا در ساحت روانشناسی دین3- کرونا و ساحت مناسک دینی 4- کرونا و ساحت مدیریت دینی .کرونا در ساحت روانشناختی دین : ارتباط مومنین با خدا ارتباطی مبتنی بر اعتماد و امید است شبهه نیست که با منطق پاسخ داده شود درد است و درد نیاز به تسکین و مرهم دارد.کرونا و ساحت مناسک دینی نماز: روزه ، صله رحم، حج تمتع، راه پیمیایی اربعین، حضور در اماکن مقدسه و دیدار علما و غیره از مناسک دینی بود که با وجود کرونا به تعطیلی کشانده شد که تعطیلی این مناسک در بلند مدت به دین آسیب خواهد رساند.سپس خانم آذر صالحی نیا اظهار کردند: بیماری کرونا مثل هر پدیده دیگری در این عالم ، بر عده ای تاثیر مثبت و بر بعضی دیگر تاثیر منفی داشته است.قرآن هم که یکی از بزرگترین نعمت های الهی محسوب می شود ، ولی هم در مقابل آن سود نبردند و استفاده نکردند. این بیماری برای خیلی ها موجب تذکر شد و متوجه شدند حقبقتا انسان نباید خدایی کند و موجودی ضعیف است. کرونا دینداری را تقویت کرد؛ یافت های علمی نشان می دهد ارتباط معناداری بین مصائب و بحران های بشر با تغییر میزان دین و خدا وجود دارد.

در کشور ما اگر چه پدیده کرونا به طور موقت موجب توقف مناسک و شعائر دینی شده است. نظرسنجی ها نشان می دهد که اعتقادات مذهبی مردم در این بحران افزایش یافته است. از سوی دیگر نیز افزایش فعالیت های انسانی و فداکارانه کادر در مان و بهداشت و همدلی و کمک رسانی اقشار مختلف جامعه را شاهد هستیم که خود موید افزایش روحیه دین مدارانه در این گونه رفتارهاست.کرونا می تواند به اصلاح باورهای دینی منجر شود خیلی از افراد دیندار تمام ارتباطشان با دین همان حضور در مراسمات و زیارتگاه ها است.در ادامه خانم رادپور بیان داشتند: در دوران کرونا تاثیرات فضای مجازی نسبت  به فضای حقیقی  و واقعی، پررنگ‌تر شد و مردم بالاجبار بدون وجود هیچ پیوست فرهنگی و آموزش رسانه ای که بتواند آنها را از آسیب‌های احتمالی فضای مجازی در امان بدارد وارد این فضا شدند و اثرات سوء حضور در این فضا دامن خانواده ها و فرزندانشان را گرفت فضایی که مدیریت و حاکمیتش دست ما نبود. فضای مجازی یک فضای باز و کاملاً بی در و پیکر به خانواده ها آسیب زد به بهانه درس خواندنِ بچه ها،  گوشی با فضای مجازی باز و بدون کنترل دست کودکان و نوجوانان افتاد که  قبلاً  اینگونه نبود. و فضایی که پر از شبهات دشمنان علیه دین و ولایت گذاشته شده است که هیچ پاسخی به این شبهات داده نشده. دروغ و بزرگنمایی خبر های مختلف دین ،یکی دیگر از آسیب های فضای مجازی بود که واقعیت را نشان نداد. این سبک جدید از تربیت که قبلا مسبوق به سابقه نبود آسیب های فراوانی به اعتقادات و باورهای اسلامی زد.خانم صالحی نیا افزودند: مناسک و شعائر از اجزای طبیعی هر دینی و اهمیتشان فی نفسه است و از دین برمی خیزد و برای دین هستند. در عین حال کارکردهای دیگری هم دارند. اجتماعات دینی بر کاردکردهای تعلیمی و آموزشی و تاثیرات هیجانی و عاطفیشان بر روی افراد در تقویت انسجام اجتماعی و تحکیم پیوندهای درونی دینداران هم موثرند.این ها علاوه بر اثرات معنوی حضور در اماکن مقدس و تبطیف روح و آمادگی برقراری ارتباط خالصانه و نزدیک تر با خداوند است.در پایان خانم جهان بخش با اشاره به آثار مثبت و منفی کرونا گفتند: در زندگی بشری همه موضوعات و تحولات بر یکدیگر اثرگذار هستند. در واقع موضوعات و چالش های نوین بشری همچون  ویروس کرونا می تواند پوسته و ظواهر سبک زندگی از جمله دینداری را متحول کند، اما در فلسفه و هدف دین و دینداری تغییری ایجاد نمی شود. می توان گفت حتی میزان گرایش به دین و دینداری با توجه به بحران های بشری، لزوم آرام بخشی و تسکین آلام انسان ها، ناکارآمدی مدرنتیه و تکنولوژی در رفع رنج بشری  و…. افزایش می یابد.

در ابتدا طاهره چگینی، استاد داور در تبیین مساله بیان داشتند: یکی از مطالبی که روی آن خیلی صحبت شده و از دلایل و بهانه های رابطه است شناخت قبل از ازدواج می­باشد که اگر میان دختر و پسر رابطه‌ای نباشد و طرفین نسبت به هم شناختی نداشته باشند ازدواج آنها کورکورانه است. بدون شک زوج های جوان باید با دیدی وسیع و آشنایی کامل از استعداد ها و خصوصیات اخلاقی زندگی مشترک خودشان را آغاز کنند. حال سوال این است آیا رابطه قبل از ازدواج خوب است یا نه؟ و اگر خوب است به چه شکل باشد.

خانم مرادی به عنوان استاد موافق اظهار کردند: تغییرات اجتماعی که هم اکنون درسطح جامعه شاهد آن هستیم سیر روابط امروزی را دست خوش تغییراتی کرده به طوری که هم جوانان و هم خانواده ها روابط قبل از ازدواج را راحت تر می­پذیرند و جوانان زمان های بیشتری را می­توانند به تنهایی در کنار یکدیگر بگذرانند در این شرایط برقراری رابطه قبل از ازدواج نسبت به گذشته عادی تر و راحت تر شده است.

خانم زلیخا چگینی به عنوان استادمخالف بیان کردند که: ارتباط دختر و پسر معمولا با هدف ازدواج صورت می­گیرد؛ ولی معمولا دختران در این بین آسیب پذیرترند چرا که با هزاران امید و آرزو با پسری ارتباط می­گیرند. بنده  به طور کل منکر روابط قبل ازدواج نیستم؛ اما آن را در چهارچوب خود و با محدودیت زمانی می­پذیرم زیرا معتقدم اگر مدت آشنایی طولانی شود وابستگی بین دو طرف ایجاد شده و صدمات جبران ناپذیری را در طرفین خصوصا دختران بوجود می­آورد.

خانم مرادی درباره مزایای دوستی گفتند: رابطه قبل از ازدواج باعث کسب تجربه در برخورد با جنس مخالف می­شود، آشنایی و معاشرت با جنس مخالف به فرد کمک می­کند تا با تفاوت ها آشنا شود، باعث خودشناسی بهتر می­شود، رشد ارتباط اجتماعی را افزایش می­دهد وهمین­طور مهارت ارتباط عمومی را بالا می­برد، سبب آشنایی با خلق و خوی جنس مخالف شده، سبب بالا بردن توان ارتباط،  ایجاد سازگاری،  از بین رفتن اضطراب می­شود ؛ اضطراب بین دختر و پسر از بین می­رود. زیرا ممکن است در زمان خواستگاری به خاطر اضطراب و خجالت نتوانند  تصمیم درستی بگیرند؛  ولی با تعامل بیشتر این اضطراب از بین می­رود باعث مسئولیت‌پذیری افراد در ازدواج می­شود دیگر پدر و مادر و اطرافیان را عامل بدبختی و خوشبختی خود ندانسته، خودشان را مسئول –بدانند. همچنین باعث جراتمندی در توجه به رابطه و توانایی پیشبرد آن و استقلال در تصمیم گیری های مهم زندگی می­شود.

 خانم زلیخا چگینی در ادامه به معایب رابطه قبل از ازدواج پرداختند: همیشه همه چیز مثبت نیست ممکن است در این روابط رفتارهای اشتباه طرفین را با شکست روبه رو کند از جمله اینکه این روابط در طولانی مدت سبب وابستگی بین طرفین شود زیرا دوران جوانی اوج شور و شوق است و این وابستگی اگر از نوع ناسالم باشد آسیب های زیادی را به دو نفر وارد می­کند، اضطراب و نگرانی را افزایش می­دهد. اغلب دختران دچار افت تحصیلی می­شوند، ممکن است  بدبینی در زندگی مشترک بوجود آید، سبب تنوع طلبی شود؛ زیرا عدم تعهد در این نوع ارتباط و لذت حاصل از آن می­تواند باعث شود که فرد به سمت دوستی های متعدد تمایل پیدا کند، ممکن است اگر ارتباط به ازدواج نرسید باعث شکل گیری مقایسه بین همسر فعلی و روابط قبلی شود.ک

خانم طاهره چگینی به عنوان داور افزودند: رابطه قبل از ازدواج پدیده‌ای است که در جامعه امروز نمی‌توان آن را به طور کل نهی کرد. این رابطه تیغ دو لبه ای است که می تواند به شناخت یا شکست کامل منجر شود؛ اگر رابطه در چارچوب مدیریت و نظارت خانواده ادامه پیدا کند و زوج­ها با صراحت، شفافیت و صداقت خواسته ها و انتظارات خود را بیان کنند می­تواند به شناخت بهتر در زوج منجر شود؛ زیرا محیط های خانوادگی یکی از بهترین محیط ها برای آشنایی است؛ اما اگر عشق زودهنگام در میان زوج به وجود بیاید و نواقص و ضعف های رابطه دیده نشود یا اگر هدف یکی از طرفین سوء استفاده باشد  ممکن است به شکستی تلخ بیانجامد پس بهتر است در ابتدا موضع مشخص شود هر زمان که احساس شد خط قرمز‌ها نقض شده یا هدف از رابطه با هدف طرفین  منطبق نیست یا خلقیات و روحیات باهم سنخیت ندارد دلیلی برای ادامه رابطه وجود ندارد،  اسلام هم جایز دانسته که دختر و پسر قبل از ازدواج به قصد ازدواج (نه دوستی) همدیگر را خوب ببیند و صحبت کنند تا شناخت حاصل شود و برای این هم ضوابطی وجود دارد از جمله اینکه باید به دور از هر گونه فریب و شهوترانی باشد نباید با آبروی طرفین بازی شود و موجب بدنامی گردد و مسلم است که این کار در صورتی که با اطلاع، نظارت ،همکاری والدین و اطرافیان صورت بگیرد با موفقیت همراه است و به طور میانگین ۳ الی ۶ ماه فرصت مناسبی است که دختر و پسر و خانواده هایشان با هم آشنا شوند؛ اما این آشنایی نباید طولانی شود تا وابستگی کاذب و غیر منطقی به وجود بیاید. می توان در این زمان از مشاوره خانواده نیز کمک گرفت.

کرسی آزاد اندیشی با موضوع: ارتباط با دنیای کفر برای تجارت آری یا خیر؟

کرسی  با حضور اساتید محترم خانم ها؛  ام البنین فیروزی به عنوان داور ، اکرم محمد زادگان با عنوان استاد موافق ، زهرا حسینخانی با عنوان استاد مخالف در اتاق معاونت پژوهش و با فاصله گذاری اجتماعی  ، ساعت ده صبح برگزار گردید.

 در این کرسی خانم محمدزادگان در تبیین مساله بیان داشتند: نگرش دین نسبت به مسائل مهم انسانی عمیق و همه جانبه است  و حضوری فعال در همه میدان های هنری ، اقتصادی، اجتماعی و… دارد .دین اسلام ، دینی جهانی است، رابطه ای که مسلمانان با دیگر جوامع بشری داشته باشد ضروری و تداوم بشریت در این رابطه است.

وی سپس به تعریفی از کفر پرداخت. تعريف كفر عبارت است از: انكار الوهیّت، توحید، رسالت و ضروری دین ،اگر به انكار رسالت بينجامد.وی کافران را به انواعی تقسیم کرد و اظهار داشت : اصل مسلم در رابطه مسلمانان با کفار قاعده نفی سبیل است این اصل بر تمامی قوانین و قرار دادها حاکم است چنانچه در سوره نساء خداوند می فرماید: وَلَن یجْعَلَ اللّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلا. فقهای اسلامی برای حفظ عزت و عظمت مسلمانان با استناد به آیات قرآن کریم و روایات معصومین (ع  (قاعده فقهی‌ای را به عنوان قاعده نفی سبیل تأسیس کرده‌اند.سلطه دشمن بر جامعه اسلامی و مسلمانان از نظر فقه اسلامی، امری نارواست و هرگونه ارتباطی که باعث افزایش و گسترش نفوذ غیرمسلمانان و بیگانگان در جامعه اسلامی گردد به‌گونه‌ای که آنان بتوانند در امور مسلمین دخالت کنند، ممنوع می باشد.بر اساس همین مبنا ی دوستی تجاری با کفار برچندعامل استوار است: 1- پذیرش ملکیت مسلمانان 2- ارزش ید مسلم 3-شایستگی حقوقی

کفار به گروه حربی و غیر حربی قابل تقسیم  است. روابط تجاری با آنان جایز نیست و هیچ استثنایی ندارد.

در مورد کفار غیر حربی اصل اولی جایز بودن روابط بازرگانی با آنان است .سیره پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) نیز در این زمینه وجود داشته و در کتب حدیثی نقل شده ؛ زمانی پیامبر از فرد یهودی نسیه خریده کرده و یا پیامبر با یهودیان مزارعه و مساقات داشته است.در وسایل الشیعه نیز تعامل پیامبر با یهودیان در ارتباط با زمین های خیبر آمده است.

قواعد کلی که باید در روابط تجاری رعایت شود سیادت مسلمانان می باشد.از دیدگاهی تجارت یک علم است ؛اطلبو العلم ولو بالصین با حفظ سایر شرایط منعی برای ارتباط با کفار غیر حربی وجود ندارد.این رابطه باید با دید علمی نگریسته شود و مسلمانان از آنان یاد بگیرند و آن علوم تجاری را در جهت خود کفایی به کار ببرند و بحث مهندسی معکوس داشته باشند .

خانم حسین خانی در تبیین مساله گفتند: اینکه ما علم تجارت را از آنان یاد بگیریم اشکالی ندارد ؛اما این در مرحله علمی است و در مقام اجرا دارای مشکلات عدیده است ما اصل ارتباط را نفی نمی کنیم اما چگونگی آن محل تردید است.دانشگاه ها و دیگر مراکز علمی از ترجمه هایی استفاده می کنند که توسط  همان کشورها انجام شده و بدون تغییر در اختیار دانشجو قرار می گیرد و دانش پژوه از ایمان عقب می ماند و دانش صرف  با اندیشه مترجمان مادیگر را می گیرد. اندیشه مترجم در آثارش به طور ناخودآگاه نمود پیدا می کند. درسوره توبه آیه 101 ، خداوند  به قطع روابط اقتصادی با آن ها تشویق می کند . ممکن است این قطع روابط به تحمل سختی هایی بیانجامد، اما سبب خودکفایی آنان نیز می شود. امدادهای الهی در صورت قطع روابط محقق می شود.چنانچه مقام معظم رهبری تاکید دارند که نیروها باید خودی باشند و سالهای سال است که شعار سال را با محوریت اقتصاد قرار می دهندتاکشور خودکفا گرددبرجام نمونه ای از این مساله است.

خانم محمد زادگان در دفاع از نظریات خود اظهار داشتند: در بحث ترجمه ، باید گفت در زمینه شیمی و فیزیک و غیره  ناچار از این ترجمه ها هستیم در این گونه ترجمه ها عقاید شخصی نویسنده بسیار کم تاثیر گذار است.در اینجا اصل علم گرفته می شودو نمی توان با این نظریات راه پیشرفت را گرفت در تولید داخلی صنایع را ابتدائا  در اختیار نداریم لذا باید از آنان ، علوم صنایع را فرا گرفت و در اختیار مردم قرار داد.در زمینه برجام  نیز رهبر عزیز مذاکرات را منع نکرد و فقط هشدار داد و اصل  اولی یعنی منع شرعی نداشت.

خانم حسین خانی افزود: مهندس کسی است که طبیعت وحشی را رام می کندو در اختیار انسان قرار می دهد معمولا رهاورد علوم تجربی ، رفاه بشریت است عقل انسان می بیند و طرفدار آن می شود و سوره مائده آیه 51و 52به صراحت به نفی این دوستی می پردازد.

خانم محمد زادگان  در پاسخ استاد مخالف گفت: اصل روابط مورد تایید استاد بزرگوار است و چگونگی روابط به روابط حقوقی بر میگردد که افراد رعایت نمی کنند ولی تجارت را نفی نمی کند.

خانم فیروزی استاد داور در جمع بندی بیان کردند: آیات و روایات و سیره  معصومین نشان می دهد که روابط تجاری می تواند با کافران غیر حربی وجود داشته باشد ولی همانند سوره ممتحنه باید با شروطی همراه باشد تجارت با کافران، نباید تحقیر و وابستگی مسلمانان را در پی داشته باشددر روابط تجاری باید مراقبان فرهنگی و سیاسی و حوزه های علمیه همانند یک دیده بان تیز بین باید عواقب ارتباطات را به درستی بسنجند و آسیب ها را به حداقل برسانند.

کرسی آزاد اندیشی با موضوع حجاب اجباری یا اختیاری؟

در تاریخ 98/11/26 کرسی آزاد اندیشی با موضوع حجاب اجباری یا اختیاری؟وحضور اساتید ، طلاب ، کادر و دانش آموختگان در سالن اجتماعات مدرسه برگزار گردید.

استاد داور، آقای سید مصطفی ابراهیمی در ابتدای بحث به تاریخچه حجاب اجباری و اختیاری پرداختند؛ حجاب قبل از انقلاب به شکل اختیاری بود. حجاب اجباری در ایران از سال ۱۳۶۲ و توسط مجلس شورای اسلامی با تصویب قانون مجازات اسلامی، برای عدم رعایت حجاب در معابر عمومی و تعیین مجازات عملی صورت گرفت. سال ۶۲ قانونی در زمینه لزوم رعایت حجاب اسلامی وجود نداشت. اولین قانونی که در خصوص پوشش زنان به تصویب رسید، ماده ۱۰۲ قانون تعزیرات بود که بعدها به صورت تبصره‌ای به ماده ۱۴۱ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ ملحق شد.

به موجب ماده ۱۴۱ قانون مجازات اسلامی، هر کس عملا در انظار، اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی کند علاوه بر کیفر عمل به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا ۷۴ ضربه شلاق جریمه می‌شود و اگر مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نباشد ولی عفت عمومی را جریحه‌دار کند فقط به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود و در تبصره همان ماده آمده‌است: زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند به حبس از ۱۰ روز تا دوماه یا از ۵۰ هزار تا پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.

در شانزدهم اسفند ۱۳۵۷ امام خمینی در جمع طلاب قم بیان کرد: زنان اسلامی باید با حجاب اسلامی بیرون بیایند. زن‌ها می‌توانند در کارهای اجتماعی شرکت کنند ولی با حجاب اسلامی.

قانون راهکارهای اجرایی گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در ۱۳ دی ۱۳۸۴ در دولت محمود احمدی‌نژاد به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.در برابر این کنش ها در سال بهمن 96مردم اعتراض کردند،جنبشی که از سوی گروه های فمنیستی و… صورت گفته بود و این اعتراضات در پی برداشتن حجاب خانم ویدا موحدی در تهران اتفاق افتاد.

استاد موافق آقای مهدی ملکی در پاسخ به پرسش آیا حجاب از منظررفتاری واجب معرفی شده ؟ بیان کرد: در دین اسلام تک تک احکام نورانی اسلام برای سعادت بشر برنامه ریزی شده و هر کس به آن ملتزم گردد رستگاری برای او تضمین می شود و یکی از آن دستورات نورانی اسلام برای زنان که موجب کرامت و احترام زن است مساله حجاب می باشد و با رعایت آن زن به رشد و تعالی و قرب الهی دست می یابد.

آزادی های مطلق و بی قید و بند زن را به صورت یک کالای تجاری درآورده و از آن بهره وری می کنند به گونه ای که اصل کرامت و انسانیت زن زیر سوال می رود. بر طبق آیات حجاب ، زنان بایستی از خمار، روسری بلند و حلباب که همان لباس سرتاسری است به عنوان حجاب استفاده کنند و با این کیفیت در جامعه ظاهر شوند.

استاد مخالف حجاب اجباری ،آقای حمید شهسواری در ابتدای بیانات خود چهار مقدمه را برای کرسی های آزاد اندیشی مطرح نمودند؛ مقدمه اول این که طرفین باید خالی الذهن از هر تصور و علمی نسبت به موضوع باشند.مقدمه دوم : در این کرسی ها  باید مطالب به صورت آزادانه بیان گردد. مقدمه سوم؛ دلیل مخالفت به صورت مجازی است و لزوما فرد مخالف ، به حقیقت به مخالفت نمی پردازد. مقدمه چهارم؛ پذیرفتنی است که هر انسان غیر معصومی ممکن است دچار خطا و اشتباه شود.

اینکه قالب و فرم خاصی برای حجاب در دین وجود دارد آقای ملکی  اظهار  داشتنند: کیفیت و جزییاتی برای پوشش ذکر نشده است اما آن چه وارد شده است این است که تحریک آمیز و جذاب نباشدو جلب توجه نامحرم نکند.وی هم چنین در پاسخ به این پرسش که حجاب جزء تکالیف فردی است یا اجتماعی ؟پاسخ دادند : حجاب مساله ای شخصی است  شما می توانید پوشش زنان در مناطق مختلف ایران را در این زمینه ببینید؛ اما دارای آثار اجتماعی فراوانی است و در جائیکه زن در اجتماع ظاهر می شود به صورت اجتماعی است و باید پوشش طوری باشد که جلب نامحرمان نکند.

استاد مخالف در پی این پرسش پاسخ دادندکه؛ برای این مورد باید قائل به تفصیل شد حجاب عرفی جنبه اجتماعی  دارد و در جوامع مختلف حکومت ها برای پوشش مردم  تدابیری را در نظرگرفته اند و آن ها به صورت سلیقه ای نمی توانند در انظار عمومی به هر شکلی که خواستند ظاهر شوند.اما حجاب شرعی به صورت فردی است . کسانی که مدعی بی احترامی زنان بدون حجاب شرعی  نسبت به جامعه هستند باید پاسخ گفت بین این دو هیچ ارتباطی وجود ندارد.حتی بعضی از فقها قائل به حجاب سر نبودند و حفظ جان از واجب ترین هایی است که حجاب در برابر آن قرار نمی گیرد و اگراجبار در کار بود حفظ جان مهم تر است. بعضی از علما نیز قائل به استحباب پوشاندن موی سر بوده اند.

استاد موافق بیان کردند: چون حجاب آثار اجتماعی دارد حکومت برای آن قانون گذاری نموده است و برایش تعزیراتی را در نظر گرفته است.

استاد مخالف گفتند: حجاب عرفی را جامعه می فهمد و درک  میکند و حکومت ها در اصل پوشش دخالت کرده اند اما حجاب شرعی را مردم نمی توانند درک کنند و بالاترین دلیل هرچیزی وقوع آن است . نماز هم امری فردی است وآثار اجتماعی فراوانی دارد اما کسی در جامعه معترض به نخواندن نماز کسی نمی شود و در این زمینه روایتی نیز مبنی بر اصلاح رفتار افراد با نماز وجود دارد .

استاد موافق بیان داشتند: بسیاری از خانم ها حجاب دارند و در جامعه نیز هیچ محدودیتی ندارند بایستی مسائل انسانی را به دو دسته تقسیم نمود :مسائلی که واقعی هستند ؛ مثل بیماری ها که انسان ها  نمی توانند خودشان تصمیم گیری کنند حجاب هم یک مسئله واقعی است و سعادت فرد وا جتماع را در بردارد. و مسائلی که حقیقی نیستند و افراد خود می توانند تصمیم بگیرند.مطرح کردن حجاب اجباری مغرضانه و از طریق دشمنان وارد گردیده است و باید پرسش شود که آیا حجاب قانونی ضابطه مند است یا نه؟برای فرهنگ حجاب عمومی باید فرهنگ سازی مناسب صورت می گرفت.و چون این قانون برای مصالح عمومی در نظر گرفته شده است باید همه افراد آن را رعایت نمایند.نگاه غرب به این مساله به صورت امانیستی است  و قابل قیاس با نظام اسلامی نیست.

استاد مخالف اضافه کردند: ما از زن توقع داریم این حجاب را در همه جا داشته باشد و ملاک حجاب به زن بودن و مرد بودن و زیبایی و زشتی و… نیست و همه آن ها باید حجاب را رعایت کنند .در زمان  جامعه اولیه اسلام کنیزان حق حجاب نداشتند  و آن ها که رعایت می کردند بعضی از خلفا آنان را تنبیه می کردند چون حجاب را اجباری کردیم حرمت حجاب از بین رفت و مثل زعفران به جوی ریختن شد. وی  در ادامه افزود: دلیل فقهی برای اجبار حجاب وجود ندارد و روایتی که دلالت بر جواز نگاه به اجنبی و زن ذمی را دارد بیان می کند که اگر آن ها نهی شوند نهی نمی گردند یعنی توجهی به این مساله نمی کنند پس با توجه به این حدیث و این که خداوند می فرماید رسول فقط باید ابلاغ کند در می یابیم که حجاب در آن زمان نیز به صورت اجباری نبوده و خود ائمه نیز اجباری بر این موارد نداشته اند.

جمع بندی  استاد موافق: فقه بر اساس مصالح و مفاسد برنامه ریزی شده است و مقایسه بین احکام در این مورد صحیح نیست و چون هم جنبه فردی و هم جنبه اجتماعی دارد حکومت ها در این باب ورود کرده اند و برای آن تعزیراتی را در نظر گرفته اند.

جمعبندی استاد مخالف: وی در پایان سخنان تبعات حجاب اجباری را در موارد زیر دانست ؛ 1- ایجاد نفرت  بین افراد جامعه خصوصا زنان 2- زمینه سازی برای نفاق و با اجبار عزت و احترام اولیه حجاب از میان می رود.

جمع بندی استاد داور:جامعه دچار شکاف ارزشی گردیده است و جایگاه حقیقی ارزش ها تغییر نموده و حاکم است بنا بر تشخیص مصلحت، قانون را تغییر می دهد که جامعه به کنش سلبی رسیده یا نه؟ وباید از طریق قانونگذار و نهاد های نظر سنجی این اجبار یا اختیار اعمال شود.